Honderd jaar oud diabetesmedicijn lijkt risico op ernstig ziekteverloop COVID-19 te halveren

november 2022 Corona Willem van Altena

Kan een relatief goedkoop diabetesmiddel, dat al meer dan een eeuw bestaat een rol spelen in de behandeling van COVID-19? Een recente studie uit Minneapolis (V.S.) die is gepubliceerd in het New England Journal of Medicine lijkt aan te tonen dat metformine het risico op een ernstig ziekteverloop of overlijden mogelijk fors verlaagt bij bepaalde patiëntpopulaties.  

Metformine is ongeveer 100 jaar geleden ontdekt als chemische stof in seringen. Het middel werd aanvankelijk vooral ingezet als medicijn tegen griep, en sinds 1994 wordt metformine ingezet als diabetesmiddel. Metformine weerhoudt de lever ervan om bloedsuikers af te geven, en heeft zodoende een remmend effect op diabetes.

Antiviraal

Maar metformine bezit ook antivirale en ontstekingsremmende eigenschappen, en daarom wordt al geruime tijd onderzoek gedaan naar het effect van metformine op virale aandoeningen als zika en hepatitis C. Het was dan ook geen grote stap om te onderzoeken of metformine wellicht effectief was als COVID-19 behandeling.

Een klinische studie toonde inderdaad aan dat metformine de kans op ziekenhuisopname en overlijden door COVID-19 met 40% terugbracht bij patiënten met overgewicht of obesitas. Wanneer metformine binnen 4 dagen na de eerste ziekteverschijnselen werd toegediend werd het risico op een ernstig ziekteverloop zelfs ruim gehalveerd.

Lager risico

Voor de studie werden ruim 6.600 mensen met diabetes type 2 gevolgd tijdens een COVID-19 infectie. Gekeken werd naar de mate waarin diabetesmedicatie inwerkte op de COVID-19 infectie. En het bleek al snel dat de diabetici die metformine slikten een lager risico hadden om beademd te moeten worden of te overlijden dan diabetici die andere middelen gebruikten.

De onderzoekers vermoeden dat metformine de vermenigvuldiging van het SARS-CoV-2 virus belemmert door het MTOR-eiwit te blokkeren. Dat eiwit speelt een rol bij het celdelingsproces van het virus. Mogelijk spelen ook de ontstekingsremmende effecten van metformine een rol. Het is immers de ontstekingsreactie die de ernstige ziekteverschijnselen teweegbrengt. Door de ontstekingsreactie te dempen worden ook de ziektesymptomen ingedamd.

Off-label

De Amerikaanse onderzoekers pleiten ervoor om metformine off-label in te zetten bij COVID-patiënten in hoogrisicogroepen. Het is volgens hen een veilig, eenvoudig verkrijgbaar geneesmiddel dat bovendien relatief goedkoop is. De voornaamste bijwerkingen zijn maag- en darmkrampen en die verdwijnen doorgaans als de dosering wordt aangepast. Er zijn nog wel aanvullende en bevestigende studies nodig voordat de inzet van metformine in de COVID-richtlijnen wordt opgenomen.

Referentie

Bramante CT, Huling JD, Tignanelli CJ, et al. Randomized Trial of Metformin, Ivermectin, and Fluvoxamine for Covid-19. N Engl J Med. 2022 Aug 18;387(7):599-610. doi: 10.1056/NEJMoa2201662. PMID: 36070710.