prof. dr. E.H. Bel

Hooggebergtebehandeling bij astma: toen en nu

Samenvatting

Hooggebergtebehandeling kent een lange geschiedenis en wordt al meer dan een eeuw toegepast bij de behandeling van longziekten. Vanaf 1865 kwamen de eerste tbc-patiënten naar Davos. De klimatologische omstandigheden van het hooggebergte, de rust en de afstand tot tbc-besmettingsbronnen bleken heilzaam. Sommige patiënten hadden naast tbc ook astma en ervoeren verlichting van symptomen, dit in een tijd dat er nog geen medicatie voor astma beschikbaar was. Na de Tweede Wereldoorlog maakten de tuberculostatica kuren in het hooggebergte voor tbc-patiënten overbodig. Aanvankelijk leek het er op dat ook voor patiënten met astma, prednisolon, kuren in het hooggebergte overbodig zou maken. Helaas bleek dit niet het geval. Wat betekent het bergklimaat in de diagnostiek en behandeling van astma? In 1927 ontwikkelde Storm van Leeuwen de hypothese over de invloed van ‘klimaat-allergenen’ op patiënten met astma. Later bleek dat de huisstofmijt daarbij een belangrijke rol speelt. In het droge bergklimaat van Davos kan de huisstofmijt niet overleven. In 1967 lieten Kerrebijn en Zuidema zien dat tijdens hooggebergtebehandeling de orale steroïden in drie maanden konden worden afgebouwd bij prednisolonafhankelijke kinderen met astma. De hyperreactiviteit van de luchtwegen liet gedurende twaalf maanden een gestage verbetering zien. Vanaf de jaren tachtig waren de inhalatiesteroïden op grote schaal beschikbaar en nu leek het astmaprobleem definitief opgelost. Maar niet voor alle patiënten! In 2001 toonde Grootendorst aan dat allergische kinderen, die ondanks hoge doseringen inhalatiesteroïden symptomatisch waren, gunstig reageren op een verblijf in het hooggebergte. Ook bij volwassen patiënten, met ernstig al dan niet allergisch astma, werden verbeteringen vastgesteld in ontstekings-, klinische en functionele parameters. Het ontbreken van huisstofmijt blijkt niet de enige hooggebergtefactor die bijdraagt tot verlichting van astma. Het droge bergklimaat biedt tevens lagere niveaus schimmelsporen, pollen en luchtverontreiniging. Bovendien is er sprake van een hoge expositie aan UV-licht met afweermodulerende en ontstekingremmende effecten. Het beïnvloeden van omgevingsfactoren als therapeutische optie is door de complexiteit en matige effectiviteit enigszins uit het oog verloren, maar kan juist bij de groep patiënten die ondanks optimale behandeling symptomatisch blijven, een belangrijke rol spelen. In dit artikel wordt de hooggebergtebehandeling in een historisch perspectief belicht en wordt nader ingegaan op de ontwikkelingen van de therapeutische mogelijkheden.

(Ned Tijdschr Allergie & Astma 2012;12:163-171)

Lees verder