Systemische lupus erythematodes (SLE) is een auto-immuunziekte waarbij ontstekingen ontstaan in het hele lichaam. De prevalentie van SLE is 1 tot 3 per 10.000 mensen. Ongeveer 80-90% van de patiënten is vrouwelijk. Verbeterde zorg en de juiste inzet van medicatie hebben de uitkomsten voor patiënten met SLE de afgelopen decennia sterk verbeterd.1 SLE heeft een heterogeen ziektebeeld, variërend van relatief mild tot levensbedreigend. Ernstige SLE wordt gekarakteriseerd door de activatie van het adaptieve immuunsysteem, de formatie van anti-dubbelstrengs DNA-autoantilichamen en ontsteking van de organen.2 De huidige behandelopties voor SLE-patiënten zijn verschillende lijnen van ontstekingsremmende of ziekte-modificerende anti-reumatische geneesmiddelen. Patiënten die niet reageren op conventionele therapieën lopen risico op ernstige orgaanschade.1 In oktober 2022 werden de uitkomsten van een kleinschalige studie gepubliceerd, waarin werd onderzocht of anti-CD19 CAR T-celtherapie een effectieve behandeling is voor patiënten met SLE die niet voldoende reageren op bestaande behandelingen.3
In totaal werden 5 patiënten met SLE geïncludeerd in de studie vanuit een ‘compassionate-use’ programma. De meeste patiënten waren vrouw (4 van de 5), de mediane leeftijd was 22 (bereik: 6), de mediane duur van de ziekte was 4 jaar (bereik: 8), en de actieve ziekteactiviteit volgens de ‘Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index’ was 16 (bereik: 8). De studiedeelnemers hadden refractaire ziekte na behandeling met verschillende conventionele immunosuppressieve geneesmiddelen. Autologe T-cellen van de SLE-patiënten werden verzameld, genetisch gemodificeerd met behulp van een lentivirus anti-CD19 CAR-vector, en geëxpandeerd tot een dosis van 1 x 106 CAR T-cellen per kilogram lichaamsgewicht. De patiënten werden kortdurend behandeld met fludarabine en cyclofosfamide om het aantal T-cellen te verminderen (lymfodepletie), waarna de CAR T-cellen terug werden geplaatst.
De resultaten toonden aan dat de CAR T-cellen na infusie in vivo verder expandeerden en zorgden voor een substantiële depletie van B-cellen. Daarnaast werd een verbetering waargenomen in de klinische symptomen en keerde de seroconversie van anti-dubbelstrengs DNA-autoantilichamen terug naar normale waarden. Na 3 maanden werd remissie (volgens de DORIS-criteria) bereikt bij alle patiënten. De mediane ‘Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index’-score na 3 maanden was 0 (bereik: 2). De medicatievrije remissie bleef in stand gedurende een follow-upperiode van 8 maanden (bereik: 12) na de CAR T-celbehandeling, zelfs nadat er weer B-cellen gedetecteerd werden. De CAR T-celtherapie werd goed verdragen door de studiedeelnemers met enkel meldingen van milde symptomen van het ‘cytokine release syndrome’.
De huidige behandelopties bij systemische lupus erythematodes zijn niet altijd toereikend wanneer patiënten niet voldoende reageren op de conventionele therapieën. In een kleinschalige pilotstudie is onderzocht of anti-CD19 CAR T-celtherapie van therapeutische waarde kan zijn bij de behandeling van SLE-patiënten met refractaire ziekte op conventionele behandelingen. De uitkomsten van de pilotstudie suggereren dat CD19 CAR T-celtherapie effectief, verdraagzaam en haalbaar is bij SLE-patiënten. Klinisch vervolgonderzoek zal deze bevindingen moeten bevestigen bij een grotere groep patiënten.
Referenties
Naar boven
