Het respiratoir syncytieel virus (RS-virus) is de voornaamste oorzaak van longontsteking en bronchiolitis bij kinderen onder de 5 jaar oud. Soms kan dat ernstige vormen aannemen, en kunnen kinderen in het ziekenhuis terechtkomen met ademhalingsproblemen. Onderzoekers van de Washington University School of Medicine in St. Louis (V.S.) hebben ontdekt dat de kans op een ernstig ziektebeeld samenhangt met een grote hoeveelheid defecte kopieën van het RS-virus. Eerder deze maand werden de bevindingen van dit onderzoek gepubliceerd in Nature Microbiology.
Een RS-virusinfectie (RSV) is heel gewoon, geschat wordt dat elk kind er minstens een keer mee in aanraking gekomen is voor het 3 jaar oud is. Tot dusver was echter niet goed duidelijk waarom het ene kind al binnen een paar dagen opgeknapt was, en het andere op de intensive care belandde. De bevindingen uit St. Louis kunnen artsen helpen bij het inschatten welke patiënten het grootste risico lopen om ernstig ziek te worden.
De meeste mensen raken meerdere malen in hun leven besmet met het RS-virus, maar bij de meesten leidt dat tot weinig meer dan een stevige verkoudheid. Bij jonge kinderen en bij ouderen kan RSV echter wel levensbedreigende vormen aannemen. In Nederland komt RSV vooral in de wintermaanden veel voor. (2) Haast alle kinderen onder de twee jaar komen met het virus in contact. Ongeveer 100 van de 1000 zieke baby’s (10%) worden zo ziek dat ze bij de huisarts terecht komen. Daarvan worden 10 baby’s in het ziekenhuis opgenomen. Hiervan komt één baby op intensive care terecht. Voor de incidentie bij ouderen bestaan geen cijfers, maar bekend is dat RSV de tweede meest voorkomende veroorzaker van uitbraken van infectieziekten is voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen. In Nederland wordt geschat dat in sommige seizoenen zelfs meer oudere mensen aan RSV overlijden dan aan griep. Er bestaat geen vaccin tegen RSV.
Hoofdauteur van de studie is prof. Carolina B. López, PhD, hoogleraar in moleculaire microbiologie. Zij had eerder al ontdekt dat het RS-virus, wanneer het zich vermenigvuldigt, ook niet-functionele kopieën maakt waaraan cruciale elementen ontbreken. Die defecte viruskopieën zijn niet in staat om zich te vermenigvuldigen, maar lokken wel een krachtige antivirale reactie uit van het afweersysteem. Samen met onderzoekers uit Londen en Philadelphia onderzocht Lopez of er een verband was tussen de hoeveelheid defect virusgenoom en de ernst van de RSV-infectie.
Daarvoor werd het virale RNA geanalyseerd van neusslijmvliesmonsters van 122 kinderen van maximaal 2 jaar oud, die met RSV in het ziekenhuis opgenomen waren. Bij 100 van hen, 82%, werden defecte viruskopieën aangetroffen. Die kinderen werden over het algemeen zieker dan de andere kinderen, en moesten langer in het ziekenhuis blijven.
Het onderzoek richtte zich vervolgens op zeer jonge kinderen die ook RSV hadden gekregen, maar niet in het ziekenhuis hoefden opgenomen te worden, en op gezonde jongvolwassenen die voor het onderzoek met RSV besmet werden. Het bleek dat een bepalende factor voor de ernst van de ziekte was op welk moment de defecte viruskopieën verschenen. Kinderen en jongvolwassenen bij wie meetbare hoeveelheden defecte viruskopieën al in een vroeg stadium vastgesteld werden bleken minder ernstig en minder lang ziek te zijn dan degenen bij wie het defecte virusgenoom pas later werd ontdekt en bij degenen bij wie geen defect virus werd ontdekt.
Volgens López zijn de defecte virusgenomen een voorbode van een immuunreactie. “Zodra we gedurende een RSV-infectie defect genoom ontdekken zien we een krachtiger immuunrespons. Wanneer dat vroeg in een infectie gebeurt, dan is dat goed omdat die immuunrespons ervoor zorgt dat het virus zich niet verspreidt door het lichaam. Maar als die respons pas komt als het virus zich al vermenigvuldig heeft dan leidt het er juist toe dat iemand zieker wordt.”
López vermoedt dat hetzelfde mechanisme ook bij andere virale luchtweginfecties een rol speelt. Om het defecte virusgenoom vast te stellen maakten de onderzoekers gebruik van dezelfde PCR-test die nu wordt toegepast om mensen op het coronavirus te testen. Met behulp van die test kan ook bij andere virusinfecties gezocht worden naar defect virusgenoom. “Er wordt steeds meer bekend over de rol van defect genoom bij virusinfecties, en tot dusver blijkt dat voor te komen bij elk virus dat onderzocht wordt. We moeten nu onderzoeken of dat defecte virusgenoom inderdaad een bepalende factor is bij het bepalen van de ernst van een virusinfectie. Het is belangrijk om uit te vinden in hoeverre deze bijproducten van het eigenlijke virus bijdragen aan het verloop van een infectie.”
Referenties
1: Felt SA, Sun Y, López CB et al. Detection of Respiratory syncytial virus defective genomes in nasal secretions is associated with distinct clinical outcomes. Nature Microbiology. April 1, 2021. DOI: 10.1038/s41564-021-00882-3
Naar boven