Een glutenvrij dieet wordt vaak geprezen voor zijn mogelijke gezondheidsvoordelen, vooral op sociale media. Daarbij wordt dit soort dieet ook aangeraden aan mensen zonder coeliakie (overgevoeligheid voor gluten) of non-coeliakie glutensensitiviteit (NCGS). Ook gezondheidsprofessionals bevelen vaak een glutenvrij dieet aan, vooral bij chronische inflammatoire ziekten zoals reumatoïde artritis (vaak afgekort tot RA). Maar zijn die adviezen wel wetenschappelijk onderbouwt?
Spaanse onderzoekers hebben een samenvatting gemaakt van 16 wetenschappelijke artikelen om zo te bepalen of een glutenvrij dieet wel of niet zinvol is voor patiënten met reumatoïde artritis die geen coeliakie of NCGS hebben.
Reumatoïde artritis is een vorm van artritis die gepaard gaat met ontsteking van de gewrichten, waardoor daar een warm gevoel en roodheid ontstaat. Daarnaast kan deze ontsteking leiden tot zwelling en pijn, waardoor het bewegen van het gewricht moeilijker wordt. Vervolgens kan dit schade opleveren aan het kraakbeen, de botten, de pezen en ligamenten van de gewrichten. Het eerste symptoom van reumatoïde artritis is vaak stijfheid van gewrichten in de ochtend, vooral in de handen en voeten. Wanneer reumatoïde artritis niet wordt behandeld kan deze ziekte leiden tot veel fysiek ongemak en tot een slechtere kwaliteit van leven. In Nederland leven meer dan een kwart miljoen mensen met reumatoïde artritis.
Bij patiënten met overgewicht of een ongebalanceerd dieet wordt als onderdeel van de behandeling vaak aangeraden om gezondere keuzes te maken, maar het is niet altijd duidelijk welke voedseladviezen echt gesteund worden door de wetenschap. Voedselallergieën kunnen de ontwikkeling van reumatoïde artritis in gang brengen, omdat er bij een allergie in het lichaam een ontstekingsreactie ontstaat wanneer een persoon een normaal gesproken onschadelijk voedingsmiddel inneemt. Deze ontsteking geeft de reumatoïde artritis het zetje dat nodig was voor de patiënt om ziek te worden.
Misschien wel één van de meest bekende voedselallergieën is glutenallergie. Gluten is een eiwit dat zich bevindt in verschillende soorten granen, zoals tarwe, spelt, rogge, gort en gerst. Daarmee wordt gluten ook teruggevonden in producten die gemaakt zijn van deze granen, zoals brood, pasta en deegproducten. Oorspronkelijk werden alleen mensen met een glutenallergie, ofwel coeliakie, geadviseerd om gluten te mijden, maar tegenwoordig wordt gluten door sommige mensen als een slecht bestandsmiddel gezien, ook voor mensen zonder glutenallergie. In de schappen in de supermarkten verschijnen meer en meer glutenvrije producten, die worden gekocht door mensen die feitelijk geen medische reden hebben om glutenvrij te eten. Maar wat zegt de wetenschap hierover?
Om die vraag te beantwoorden is door Spaanse wetenschappers een diepgravende zoektocht naar relevante artikelen over onderzoeken naar gluten en reumatoïde artritis gedaan, waarvan er na het stellen van een aantal strenge criteria 16 overbleven. De meeste van deze onderzoeken leidden niet tot een duidelijk advies wat betreft het wel of niet eten van gluten door patiënten met reumatoïde artritis. Daarnaast was het probleem dat bij een aantal studies niet alleen gluten werden verwijderd uit het dieet, maar dat patiënten bijvoorbeeld een volledig veganistisch dieet gingen volgen, waardoor het moeilijk te bepalen was welke verandering voor het mogelijke effect op de ziekte verantwoordelijk was. Het enige onderzoek waarbij wel bij alle patiënten een positief effect werd gezien op de reumatoïde artritis na het stoppen van eten van gluten omvatte maar 4 patiënten, wat te weinig is om een goed onderbouwde conclusie uit te trekken.
Op basis van deze informatie werd daarom geconcludeerd dat er geen wetenschappelijke onderbouwing bestaat voor de adviezen tot het volgen van een glutenvrij dieet bij patiënten met reumatoïde artritis. Om een duidelijk beeld te krijgen van het effect van gluten op reumatoïde artritis zouden meer, goed opgezette studies gedaan moeten worden.
Naar boven
